W postępowaniu mandatowym w sprawach o wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji, policjant po nowelizacji przepisów w 2022 r. może nałożyć na sprawcę wykroczenia grzywnę w wysokości do 5000 zł.
W przypadku, gdy ten sam czyn wypełni jednocześnie znamiona co najmniej dwóch wykroczeń drogowych, policjant może nałożyć grzywnę w wysokości do 6000 zł.
(art 96 § 1ad. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia)
W jakich sytuacjach wykroczenie skończy się mandatem, a kiedy sprawa będzie skierowana do sądu?
Sensem postępowania mandatowego jest pozasądowe, uproszczone i szybkie zakończenie prostej sprawy wykroczeniowej. Warto podkreślić przy tym, że nie zawsze sprawa będzie mogła zakończyć się mandatem.
O tym, czy sprawa będzie mogla zakończyć się mandatem decyduje ranga popełnionego wykroczenia oraz wola policjanta.
Zgodnie z art. 96 § 2 zdanie 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, niedopuszczalne jest nałożenie mandatu, gdy za wykroczenia popełnione przez sprawcę należałoby orzec środek karny albo zachowanie sprawcy wyczerpuje zarazem ustawowe znamiona wykroczenia i ustawowe znamiona przestępstwa.
Zasadą jest zatem to, że każde wykroczenie może zakończyć się nałożeniem mandatu karnego. Nie jest to jednak dopuszczalne, gdy w świetle przepisu orzeczenie środka karnego (np. w postaci zakazu prowadzenia pojazdów) jest obligatoryjne, a także i wówczas, gdy zastosowanie środka karnego w danej sprawie jest co prawda fakultatywne ale w ocenie policjanta uzasadnione. Zatem jazda rowerem, hulajnogą lub deskorolką w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości może nie zakończyć się tylko mandatem, a sprawą w sądzie.
Ponadto, co nie wynika wprost z wyżej przytoczonego przepisu, a wynika z praktyki, jeśli w ocenie policjanta zasadne jest wymierzenie grzywny w wysokości przewyższającej maksymalną dopuszczalną wysokość mandatu, policjant może zdecydować o skierowaniu sprawy do sądu w celu ukarania, czym oczywiście sąd nie jest związany.
Ponadto zastosowanie postępowania mandatowego jest wykluczone w przypadkach określonych w art. 10 § 1 KW, a więc jeżeli czyn będący wykroczeniem wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa.
Jednocześnie za art. 97 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia wskazać należy, że policjant może nałożyć mandat karny jedynie, gdy:
- schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia
lub
- stwierdzno popełnienie wykroczenia, w szczególności za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem i nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu.
Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie 60 dni od dnia ustalenia sprawcy wykroczenia.
Funkcjonariusz nakładający grzywnę jest obowiązany wskazać jej wysokość, określić zachowanie stanowiące wykroczenie, czas i miejsce jego popełnienia oraz kwalifikację prawną, a także poinformować sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy.
Czy można legalnie uniknąć nałożenia mandatu?
Jak najbardziej. W kodeksie wykroczeń istnieje przepis, który uprawnia policjanta do zastosowania pouczenia, zamiast mandatu. Zastosowanie tego dobrodziejstwa zależy jednak od woli policjanta i oceny konkretnego przypadku. Formalną podstawę do zastosowania jedynie pouczenia stanowi art. 41 Kodeksu wykroczeń zgodnie z którym w stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego. Z wykładni tego przepisu wynika, że może on mieć zastosowanie w przypadku każdego wykroczenia. Zawsze jest zatem szansa, że przy dobrej woli policjanta, sprawa skończy się pouczeniem 🙂